Nước mắm Phú Quốc – đặc sản nổi tiếng có một không hai

Hòn đảo Phú Quốc không chỉ nổi tiếng bởi có nhiều thắng cảnh đẹp mà còn gây ấn tượng với du khách bởi nguồn hải sản xếp vào hàng phong phú bậc nhất, nhờ vậy các loại đặc sản ở Phú Quốc nhiều vô kể. Trong đó không thể không nhắc đến nước mắm Phú Quốc. Đây là thương hiệu nước mắm đã nổi danh từ hàng trăm năm nay, với hương vị đặc trưng, đậm đà nét riêng của vùng biển nơi đây, được xuất khẩu tại nhiều thị trường trên toàn thế giới. Chắc hẳn mỗi du khách khi đi du lịch Phú Quốc đều phải mua đặc sản này về làm quà.

Lịch sử làng nghề nước mắm trên 200 tuổi

Nghề sản xuất nước mắm ở Phú Quốc đã trên 200 năm tuổi. Trước khi có sự xuất hiện của nước mắm, người dân đảo Phú Quốc chỉ sống chủ yếu bằng hai nghề chính đó là khai thác hải sản và săn bắn thú rừng. Ngoài ra, họ còn biết khai thanh gỗ để chế tạo những con thuyền nhỏ để phục vụ cho việc đánh bắt xa bờ. Đứng trước tình trạng sản lượng đánh bắt ngày càng lớn nhưng số lượng tiêu thụ ít nên cá bắt đầu bị ươn. Để khắc phục điều này họ lại nghĩ ra cách để có thể bảo quản cá tốt hơn để cá có thể sử dụng được trong nhiều ngày. Họ bảo quản bằng cách cho muối biển ướp cùng với cá trong những cái chum, am, thùng được đóng bằng gỗ bời lời, hỗ phát và dùng những sợi mây đan vòng tròn thùng lại.

Nghề sản xuất nước mắm ở Phú Quốc đã trên 200 năm tuổi.

Nghề sản xuất nước mắm ở Phú Quốc đã trên 200 năm tuổi.

Hầu như trong mâm cơm người Việt không thể không có chén nước mắm nguyên chất để tăng hương vị của món ăn. Chính bởi nhu cầu tiêu thụ cao nên nước mắm Phú Quốc ngày càng lan rộng gần xa và được biết đến nhiều hơn. Trong hơn 2 thế kỷ, vùng đất này đã gây dựng danh tiếng của một trong những nơi cung cấp nhiều nước mắm cá cơm chất lượng nhất nước, từ gần 100 nhà thùng lớn nhỏ. Nước mắm Phú Quốc là đặc sản ẩm thực của đảo ngọc, mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam. Không những thế, nước mắm Phú Quốc đã được công nhận tên gọi xuất xứ “nước mắm Phú Quốc” tại châu Âu. Các bạn có thể đến thăm nơi sản xuất nước mắm trong tour Phú Quốc để tìm hiểu quy trình làm việc nơi đây.

Tại sao nước mắm Phú Quốc làm từ cá cơm?

Ông bà ta thường dùng rất nhiều loại cá để ủ làm nước mắm như cá đồng, cá biển các loại. Có thể nói trong tất cả các công đoạn trên công đoạn tuyển chọn nguồn nguyên liệu là quan trọng nhất, bất cứ loại cá nào cũng làm nước mắm được, song mỗi loại cá sẽ cho ta một hương vị khác nhau. Đối với nước mắm Phú Quốc thì nguồn liệu chính để tạo ra giọt nước mắm thơm ngon đó chính là cá cơm bởi theo kinh nghiệm của người dân Phú Quốc từ ngày đầu làm mắm thì chỉ duy nhất cá cơm mới tạo ra chất lượng nước mắm có độ đạm tự nhiên cao và hương vị thơm ngon. Nước mắm từ Phú Quốc nổi tiếng nhờ độ đạm cao (36° – 43°) mang vị dìu dịu, ngọt ngào quyến luyến và thơm lừng mùi cá cơm sóc tiêu đặc sản.

Chỉ duy nhất cá cơm mới tạo ra nước mắm từ Phú Quốc có độ đạm tự nhiên cao và hương vị thơm ngon. 

Chỉ duy nhất cá cơm mới tạo ra nước mắm từ Phú Quốc có độ đạm tự nhiên cao và hương vị thơm ngon.

Trong tiếng Latin cá cơm được gọi là Anchovy, ít có ở các vùng biển trên thế giới. Ở nước ta cũng vậy không phải vùng biển nào cũng có cá cơm. Cá cơm có nhiều loại, nhưng loại tốt nhất để làm ra nước mắm ngon là loại cá Sọc tiêu, Than đen, Phấn và Than đỏ. Những loại này chỉ có ở vùng Vịnh Thái Lan, và quanh đảo ngọc Phú Quốc được khai thác quanh năm, nhưng thời vụ cá đạt chất lượng nhất là vào khoảng 4 tháng dương lịch (tháng 6 -10 âm lịch) lúc đó cá làm nước mắm mới có chất lượng tốt nhất.

Xem thêm: Đi Phú Quốc du lịch thưởng thức đặc sản nấm tràm

Tại sao phải ướp muối biển Bà Rịa – Vũng Tàu

Phần chọn nguyên liệu muối cũng rất quan trọng trong quá trình ủ cá. Người dân tại Phú Quốc khẳng định rằng nếu như nước mắm Phú Quốc không sử dụng muối của Bà Rịa sẽ không đảm bảo vị ngọt hậu, béo tự nhiên và màu cánh gián lý tưởng của nước mắm ngon.

Những người làm nghề nước mắm tại Phú Quốc cho biết bao đời nay họ chỉ sử dụng muối Bà Rịa để ướp cá mà thôi. Có năm muối tại Bà Rịa bị thiếu, người dân nơi đây đã dùng các loại muối khác để thay thế nhưng chúng lại không thể nào đảm bảo chất lượng, hậu vị chát, xuất hiện váng phèn nổi trên mặt.

Nước mắm tại Phú Quốc chỉ sử dụng muối Bà Rịa để ướp cá

Nước mắm tại Phú Quốc chỉ sử dụng muối Bà Rịa để ướp cá

Loại muối ướp cá cho ra nước mắm Phú Quốc là muối biển đặc trưng của vùng Bà Rịa- Vũng Tàu, được sản xuất theo phương pháp phơi nước trên nền da rong tự nhiên, ưu thế thổ nhưỡng địa phương và khí hậu đặc trưng. Đây là một loại muối khô, kết tinh cao (hình dáng to, cấu trúc rõ ràng, mặt cắt sắc tựa kết cấu của kim cương, với hàm lượng tạp chất thấp).  Muối ở đây được lưu kho suốt 3-6 tháng để loại bỏ tạp chất gây chát, gắt.

Phương pháp chế biến độc đáo

Một trong những yếu tố khác tạo nên sự đặc biệt của nước mắm Phú Quốc là phương pháp ướp muối cá ngay sau khi đánh bắt, giúp giữ độ tươi, mắm không có mùi khó chịu, ướp muối theo tỷ lệ 3:1 (3 cá một muối). Sau đó, cá đã ướp muối hay còn gọi là chượp sẽ đưa về nhà thùng và ủ trong hàng dãy thùng gỗ lớn với quy trình gài nén yếm khí, không khuấy đảo, đánh nát cá hay dùng phương pháp thủy phân để đẩy nhanh quá trình. Cách làm này tuy phải kiên nhẫn đợi một thời gian rất dài, 9-12 tháng nhưng lại làm cho chượp chín dần, tự nhiên.

Quy trình "một năm tạo một giọt" của nước mắm Phú Quốc

Quy trình “một năm tạo một giọt” của nước mắm Phú Quốc

Nước mắm chưng cất đầu tiên được rút từ thùng lều được gọi là nước mắm nhĩ – do thịt xương cá cơm thuỷ phân. Rút hết nước nhĩ, người ta châm thêm nước vào để rút tiếp nước thứ nhì gọi là nước mắm ngang. Sau mỗi lần rút, độ đạm giảm dần, vì vậy để có sản phẩm có độ đạm đồng nhất, nhà sản xuất phải tháo trộn các loại nước mắm có độ đạm khác nhau.

Để được giọt mắm thơm ngon nguyên nhân như mắm Phú Quốc còn nhờ loại thùng ủ mắm bởi thùng ủ mắm cũng đóng vai trò quan trọng không kém để cho ra đời sản phẩm chuẩn ngon. Ở Phú Quốc, thùng gỗ được đóng từ những loại gỗ tuyển chọn trong rừng nguyên sinh Phú Quốc, cao từ 2 – 2,5m, đường kính 1,5 – 2m . Mỗi thùng được niềng bằng 6-8 sớ đai tùy lớn nhỏ. Mỗi sớ quấn bằng 120 sợi song mây hoặc sợi tre cật giúp thùng kín chắc, khít đến nỗi không còn một khe hở.. Chất liệu thùng gỗ đảm bảo cho nhiệt độ ủ chượp luôn ổn định, giúp nước mắm có hương vị thơm ngon đặc trưng.

Thùng ủ cá đặc biệt tạo nên hương vị mắm cá Phú Quốc

Thùng ủ cá đặc biệt tạo nên hương vị mắm cá Phú Quốc

Màu sắc độc đáo

Do thành phần và nguồn nguyên liệu, thời gian chế biến mà mùi vị, màu sắc của các loại nước mắm này khác nhau. Nước mắm Nha Trang có màu vàng sáng ánh đỏ. Nước mắm Phan Thiết do kèm nguồn cá tạp nên có màu vàng nhạt ánh xanh, mùi đậm. Nước mắm Phú Quốc có màu nâu cánh gián tự nhiên nhờ cách ướp tươi còn máu trong thân cá với thời gian ủ chượp trong thùng gỗ tới 12 tháng. Bên cạnh đó, nguyên liệu khi chế biến thường cho thêm vài trái thơm hoặc mít và phơi nắng nhiều nên nước mắm có màu nâu cánh gián và mùi vị dịu hơn.

Nước mắm Phú Quốc có màu nâu cánh gián tự nhiên

Nước mắm Phú Quốc có màu nâu cánh gián tự nhiên

>>Tìm hiểu Ốc hương đặc sản số 1 ở Phú Quốc tại: https://dulichdaophuquoc.org/am-thuc-phu-quoc/oc-huong-dac-san-1-cua-phu-quoc/

Cách nhận biết và chọn mua nước mắm truyền thống:

Ngày nay xuất hiện rất nhiều loại nước mắm khác nhau như nước mắm ngon, nước mắm hương cá hồi, nước mắm cá cơm, nước mắm tỏi ớt, nước mắm nhĩ,… với các loại độ đạm cao thấp khác nhau cùng với nhiều nhãn hiệu và xuất xứ hàng hóa khác nhau.

Vì vậy, nếu có cơ hội du lịch Phú Quốc thì các bạn nên đến những cơ sở uy tín để mua tận tay. Còn nếu không có cơ hội thì người tiêu dùng nên chú ý đến ba yếu tố: độ đạm, màu sắc và mùi vị. Cần chọn mua các loại có niêm phong chai, trên nhãn có địa chỉ rõ ràng, thương hiệu uy tín và có đầy đủ các chỉ số về chất lượng, hạn sử dụng, có dấu đã qua đăng ký chất lượng của cơ quan có thẩm quyền. Nếu sản phẩm không ghi rõ độ đạm, khách hàng không nên chọn vì đây là chỉ số bắt buộc phải có của nhà sản xuất nước mắm.

Thành phần

Khi chọn mua nước mắm, bạn nhớ nên đọc kỹ thành phần. Nước mắm truyền thống Phú Quốc chỉ có 2 thành phần là cá cơm và muối biển. Nếu có thêm những thành phần khác cho thấy sản phẩm đó là loại nước mắm thương phẩm, không đáng tin cậy.
Lựa chọn nước mắm truyền thống chính là lựa chọn cho cơ thể những thành phần tự nhiên, có lợi cho sức khỏe, giúp tránh bệnh tật, duy trì tuổi thọ và tăng chất lượng bữa ăn cho gia đình.

Độ đạm

Về độ đạm, nước mắm Phú Quốc khác biệt hoàn toàn với nước chấm công nghiệp nhờ hàm lượng chất đạm cao. Các dòng nước mắm đặc biệt của Phú Quốc thường có độ đạm từ 40 đến 43 độ.

Màu sắc

Nước mắm Phú Quốc có màu nâu cánh gián tự nhiên

Giá cả

Về giá cả thì phụ thuộc vào độ đạm khác nhau. Tùy vào khẩu vị mặt nhạt của mọi người mà chọn cho mình những sản phẩm khác nhau.

  • Loại 45 độ đạm: Chai 700ml, giá xấp xỉ khoảng 90.000 đ/chai. Chai 1 lít tầm  giá 120.000 đ/ chai;
  • Loại 40 độ đạm:Chai 500ml, giá 50.000 – 60.000 đ/chai. Chai 1 lít: giá 70.000 – 80.000 đ/chai.
  • Ngoài ra còn có loại sản phẩm với độ đạm 30 và 35 với giá khoảng từ 40.000-50.000đ/chai.

Các nhà thùng nước mắm nổi tiếng nhất ở Phú Quốc

Nước mắm Thịnh Phát Phú Quốc với phương châm “Giữ Gìn và Phát Huy Giá Trị Truyền Thống Việt Nam”.

Nước mắm Thịnh Phát Phú Quốc

Nước mắm Thịnh Phát Phú Quốc

Nước mắm Khải Hoàn Phú Quốc  – “Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao năm 2016 Do người tiêu dùng bình chọn”

Nước mắm Khải Hoàn Phú Quốc

Nước mắm Khải Hoàn Phú Quốc

Nước mắm Phụng Hưng Phú Quốc – địa điểm yêu thích của các du khách

Nước mắm Phụng Hưng Phú Quốc

Nước mắm Phụng Hưng Phú Quốc

Vì thế, nếu có cơ hội đến Phú Quốc, các bạn nhất định phải đến các nhà thùng trải nghiệm và đừng quên mua một vài chai về làm quà nhé. Chắc chắn mọi thành viên trong gia đình bạn khi nếm thử nước chấm này chắc chắn sẽ khen tấm tắc cho mà xem!

Advertisement